III.7 SPINEL – “ĐÁ NGỌC RUBY” Một thời nhầm lẫn
Viên ngọc ruby nổi tiếng trên vương miện Hoàng gia Anh Quốc có tên gọi là “viên ruby hoàng tử đen”, có chiều dài 5 cm.
Viên “ruby Timur” nặng 361 carat cũng là báu vật của nước Anh .
Rồi những viên ruby hình trái lê trên vuownh miện của hoàng tộc Wittelsbach từ năm 1830,…. Tất cả chúng thực chất chỉ là đá ngọc spinel,một sự nhầm lẫn của thời xưa!
7.1 ĐẶC TÍNH CỦA SPINEL
Thành phần : MgAl2O4
Hệ tinh thể : Lập phương.
Độ trong suốt: Trong suốt đến không thấu quang.
Dạng quen: Hình tám mặt , song tinh, hình mười hai mặt.
Độ cứng: 8
Tỷ trọng : 3,54 – 3,63
Cát khai : không rõ.
Màu vết vạch: trắng.
Ánh : thủy tinh.
Đa sắc : Không
Chiết suất: 1.720 – 1.762.
Lưỡng chiết và dấu quang: không.
Biến thiên chiết suất:Trung bình(0,020).
Phát quang: Đỏ: phát quang mạnh,đỏ;lam:yếu, màu phớt đỏ,lục.
Vết vỡ: vỏ sò.
Biến loại(màu sắc): Đỏ,vàng ,nâu, lam, lục ,đen.
Phổ hấp thụ: đỏ và hồng.
Tùy theo thành phần hóa học và màu sắc , đá spinel sẽ có tên khác nhau. Đó là :
- Gahnit, ZnAl2O4, màu xanh lục
- Gahnospinel,(Mg,Zn)Al2O4, màu xanh , xanh đậm
- Hercynit, FeAl2O4, màu đen
- Ceylonit,(Mg,Fe)Al2O4, màu đen tuyền
- Picotit, Fe(AlCr)2O4, màu lục sẫm đến đen
- Galaxit, MnAl2O4, màu đỏ sẫm đến đen
Trong spinel thường có các bao thể calcit, apatit, dolomit, olivine,zircon, sphen….
7.2 PHÂN BỐ ĐÁ NGỌC SPINEL TRÊN THẾ GIỚI
Trên thế giới đã tìm thấy một số viên spinel rất đẹp và nổi tiếng . Đó là các viên Ruby của hoàng tử Đen và Ruby Timur có ở trên vương miện của nước Anh .Nhưng thật chất đấy lại là những viên spinel.Viên spinel Samarian lớn nhất thế giới nặng 500 carat.
Người ta gọi viên spinel trong suốt là Spinel – Ruby hoặc Balas – Ruby và nói chung spinel đỏ đã được gọi là Ruby.Sau thế kỷ 18, người ta đã phân biệt rõ Ruby và spinel.
Trước kia, người ta đã tìm thấy spinel chất lượng cao đã được tìm thấy ở Lục Yên, Việt Nam, Tanzania, Kenya, Madagasca, Campuchia.Spinel được tìm thấy như là khoáng vật biến chất và khoáng vật nguyên sinh